Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) ana hissedarı olduğu Bankalararası Kart Merkezi’nde (BKM), ihaleye fesat, zimmet ve dolandırıcılık iddialarıyla soruşturma başlatıldı.
Gazeteci İsmail Saymaz, “Bankalararası vurgun merkezi” başlıklı yazısında 100 milyon TL’yi aşan kamu zararının tespit edildiğini belirterek dosyada, eski TCMB Başkan Yardımcısı Emrah Şener ile eski BKM yöneticileri Baran Aytaş ve Bora Koç’un da aralarında olduğu 8 kişinin tutuklandığını aktardı.
İddialara göre, ‘çipli kart’ ve ‘TROY yazılımı’ ihaleleri usule aykırı biçimde Enarge adlı firmaya verildi. Teslimattan önce ödeme yapıldı. Ayrıca, Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi’ne 44 milyon TL’lik iş ihalesiz verildi, Şener’in kardeşine ve Singapur’daki paravan şirkete yüzbinlerce euro aktarıldı. Şener, ifadesinde suçlamaları reddetti. Aytaş ve Koç, baskı altında hareket ettiklerini savundu.
Üçüncü suçlama ise ‘Be Bold’ adlı şirketten, ajans hizmeti için doğrudan alım yapılması oldu. Dördüncü olarak, yurt dışında eğitim gören öğrencilere verilmiş gibi gösterilen yemek kartlarının Şener’e bırakılması. Beşinci suçlama da Aytaş’a tahsis edilen kurumsal kredi kartının Şener tarafından kullanılması oldu. Savcılık, ‘Be Bold’ adlı bir şirketten doğrudan alım, öğrencilere ayrılmış yemek kartlarının Şener’e bırakılması ve kurumsal kredi kartının şahsi kullanımını da zimmet suçu kapsamında değerlendirdi.
MERKEZ BANKASI KABUL ETTİ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Bankalararası Kart Merkezi’nde (BKM) yürütülen denetim sonucunda hazırlanan inceleme raporunda suç şüphesi içeren bazı bulguların yer alması üzerine İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğunu bildirdi.
Duyuruda, “Yürütülen denetim sonucunda hazırlanan inceleme raporunda suç şüphesi içeren bazı bulguların yer alması üzerine, bankamızca İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığına 6 Aralık 2024 tarihinde suç duyurusunda bulunulmuştur. Konuya ilişkin olarak devam eden yargı süreci, bankamız ve BKM tarafından titizlikle takip edilmektedir” ifadelerine yer verildi.
ALBAYRAK DÖNEMİNİN PARLAK BÜROKRATI
Şener, 2 Eylül 2016’da TCMB Başkan Yardımcılığı’na ve Para Piyasası Kurulu Başkanlığına atandı. Görev süresi, Cumhurbaşkanlığı kararıyla 2 Eylül 2020’de uzatıldı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna Mehmet Şimşek’in oturmasının ardından 28 Temmuz 2023’te Başkan Yardımcılığı görevinden ayrıldı. Şener’in imzasının tedavüldeki paralarda yer aldığı ortaya çıktı.
Şener’in Berat Albayrak’ın Hazine Bakanlığı döneminde hayata geçirilen birçok politikanın da fikir sahibi olduğu biliniyor. Naci Ağbal’ın gidişinde de etkili olduğunun iddia edildiği Şener, TCMB çevresinde kuralları dikkate alınmayan bir bürokrat olarak tanınıyor. Şahap Kavcıoğlu’nun Merkez Bankası Başkanı olduğu dönemde döviz kurunun arka kapıdan satışlarla kamu bankaları üzerinden baskılanması gibi uygulamalarda da adı geçen bir isim.
Şener’in bazı Cumhurbaşkanı Danışmanları ile sıkı ilişkileri olduğu da ifade ediliyor.
∗∗∗
2019’DAN BU YANA UYARILDI
Tutuklanan Emrah Şener’in imzası 200 TL’lik banknotların üzerinde duruyor. Oysaki bankanın 2019 yılından bu yana birçok konuda uyarıldığı denetim raporlarında var. Denetim raporlarında Bankanın diğer idarelerce Kanun kapsamında gerçekleştirilen araç kiralama gibi alımları bile istisna olarak değerlendirdiği belirtildi.
∗∗∗
KEYFİ ALIMLAR UYARISI
BKM’nin ana hissedarı olan Merkez Bankası’na ilişkin Sayıştay tarafından hazırlanan denetim raporlarında da ihalelere ilişkin çarpıcı bulgulara yer verildi. Alımların rahatlıkla yapılması için mevzuatın birçok hükmünün zorlandığı, yok sayıldığı raporlardaki tespitlerle ortaya konuldu.
Denetim raporlarında, özel durumlarda kullanılması gereken istisna maddesinin ihalelerde genel bir uygulama haline geldiği belirtildi.
Raporda, bankanın mevzuata aykırı olarak istisna kapsamına yaptığı şu alımlar sıralandı: “Yazılım lisansı alım ve yenilemeleri, Adobe lisansı kiralanması, kapalı devre TV, geçiş kontrol, yangın algılama sistemleri, demirbaş takip, e-fatura yazılımları gibi sistemlerin bakım onarımları, sağlık sigortası alımı, araç kiralama, destek-bilişim personel hizmet alımları, jeneratör, bilgisayar, tablet, cep telefonu gibi tüm kurumların ihtiyacı durumunda olabilecek mal veya hizmet alımları.”
Banknot Matbaasına ait 306 işin içinde 218’inin istisna kapsamında alındığı, bunların arasında da bakım onarımlar ve genel faaliyetler kapsamında ihtiyaç duyulan bant, temizlik bezi, pense, elektrik süpürgesi, akü, zımpara makinası, naylon, fırça gibi alımlar olduğu, tüm alımların banknot ve kıymetli evrak üretimi ile bağlantılı değerlendirilerek istisna kapsamına alındığı da tespit edildi.
Raporda, bankanın olağan dışı özel bir ihale yöntemi olan istisna uygulamasını, alımların çoğunluğunda tercih ettiği belirtilerek, “Olağan ihale yöntemleri olan açık ihale, belli istekliler arasında ihale ve pazarlık usullerinin ise istisna olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır” denildi.
∗∗∗
ÇİFTLİK GİBİ YÖNETİLMİŞ
Bankalararası Kart Merkezi’ne yönelik mali denetimlere takılan usulsüzlükler kurumdaki harcama alışkanlıklarına ayna tuttu. Şirketin, ana faaliyetlerine yönelik olmayan akıllı 34 adet cep telefonunu, “İstisna” kapsamında satın aldığı belirlendi. Sayıştay denetimlerine takılan akıllı cep telefonu alımı kapsamında toplam 1 milyon 262 bin 498 TL’lik harcama yapıldığı belirtildi.
Şirketin öte yandan, ihale gerçekleştirmeden 28 adet binek otomobil aldığı da tespit edildi. Araç alımları için şirketin kasasından çıkan toplam para ise 56 milyon 727 bin 574 TL olarak hesaplandı. Şirket yöneticileri, usulsüz alımı tespit eden Sayıştay denetçisine, “Yakıt tasarrufu, karbon salınımının minimize edilmesi” bahanesini sundu.
Şirket ihtiyaç duyulan yapım işlerinin de Kamu İhale Kanunu’nda öngörülen ihale usulleri yerine parçalara bölünerek, “Doğrudan temin” yöntemiyle karşılandığı kaydedildi. İncelemelerde, şirket tarafından toplam değeri 2 milyon 257 bin 386 TL’lik olan oda, tuvalet, mutfak ve vestiyer imalatı yaptırıldığı bildirildi.
Şirketin 2023 yılında aralarında 32 adet pahalı telefon ve çok sayıda teknolojik aletin de yer aldığı beş kalem ürün için 4,6 milyon TL harcadığı vurgulandı. Sayıştay raporunda, toplam 4,6 milyon TL’lik alımın şirketin ana faaliyet konusu ile ilgili olmadığının altı çizildi.
∗∗∗
REJİMİN AYNASI
CHP’li Murat Emir, ‘yerli kart’ sistemi denilerek tanıtılan TROY üzerinden yapılan dev yolsuzluk skandalına tepki gösterdi. Yaşananları “rejimin aynası” olarak nitelendiren Emir, “Vurgunun göbeğinde AKP’nin ‘yerli kart sistemi’ diye övündüğü, sürekli reklamlarını döndürdüğü TROY projesi var. Yetkisiz firmalara milyonlarca liralık işler verildi. İhalesiz kaynak aktarılmış, paravan şirketler üzerinden para transferleri gerçekleştirilmiş, kurumsal kartlar kişisel harcamalarda kullanılmış” dedi.
Siyasi sorumluluğun göz ardı edilemeyeceğini söyleyen Emir, “Sorumlu birkaç yönetici değil, bu düzeni kuran, bu isimleri yıllarca koruyan ve denetim mekanizmalarını felç eden siyasi iktidardır” diye konuştu.
