Ezgi Can Ceylan
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi, eylül ayına ilişkin “İş Cinayetleri Raporu”nu yayımladı. Rapora göre eylül ayında en az 206 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Böylece 2025’in ilk dokuz ayında yaşamını yitiren işçi sayısı 1566’ya yükseldi.
Raporda, eylül ayında en çok iş cinayetinin tarım işkolunda meydana geldiği belirtildi. Ölenlerin 27’si çiftçi, 22’si tarım işçisiydi. Tarımı, 43 ölümle inşaat işkolu izledi.
Dikkat çeken bir diğer nokta ise bu ölümlerin yüzde 35’inin deprem şehirlerinde gerçekleşmesi oldu. Üçüncü sırada ise tanker, TIR, kamyon, kargo aracı, minibüs ve taksi şoförlerinin ölümleriyle taşımacılık işkolu yer aldı.
İSİG Meclisi, bu işkollarının ortak özelliğinin güvencesiz çalıştırma olduğunu, taşımacılık dışında sendikal örgütlenmenin de oldukça zayıf kaldığını belirtti.
Sektörel dağılıma göre sanayide 64, tarımda 49, hizmette 49 ve inşaatta 44 işçi hayatını kaybetti.
TRAFİK KAZALARI BAŞTA GELİYOR
Ölüm nedenlerinde ilk sırada trafik ve servis kazaları yer aldı. Bu ölümlerin yüzde 66’sının, tarım işçilerinin traktör kasasında veya uygun olmayan servis araçlarında taşınması; taşımacılık işkolunda ise uzun çalışma saatleri, tek şoför çalıştırılması, kötü yol koşulları ve iş yetiştirme baskısı gibi nedenlerden kaynaklandığı ifade edildi.
İkinci sırada ezilme ve göçükler geldi. Bu tür ölümler çoğunlukla tarlada devrilen traktörler, hareket halindeki iş makineleri ya da sanayi tesislerinde makineye kapılma sonucu yaşandı.
Raporda, iş cinayetlerinin en çok İstanbul, Antalya, Diyarbakır, Tekirdağ, İzmir, Hatay, Trabzon, Aksaray, Denizli, Mersin, Şanlıurfa, Ankara, Manisa ve Sakarya’da meydana geldiği belirtildi. Bu iller, sanayi merkezleri olmaları, tarımsal üretimin ve inşaat faaliyetlerinin yoğunluğu nedeniyle öne çıkıyor.
ÇOCUK İŞÇİLER VE ATAMASI YAPILMAYAN ÖĞRETMENLER DE HAYATINI KAYBETTİ
Eylül ayında en az 9 çocuk işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. Ölen çocukların beşi tarım, ikisi ticaret, biri gıda ve biri metal işkollarında çalışıyordu. Bu ay ayrıca bir MESEM’li öğrenci, 17 yaşındaki Yağız Yıldız da Karabük Demir ve Çelik İşletmeleri’nde (Kardemir) staj yaptığı sırada hurda sarma makinesinin devrilmesi sonucu yaşamını yitirdi.
Raporda, eğitim ve istihdam arasına sıkışan gençlerin de tehlikeli koşullarda çalışmaya mecbur bırakıldığı vurgulandı. 25 yaşındaki öğretmen adayı Erhan Deniz, ataması yapılmadığı için Trabzon Araklı’da inşaatta sıvacı olarak çalışıyordu. Deniz, iskelede kullandığı merdivenin yüksek gerilim hattına temas etmesi sonucu hayatını kaybetti.
22 yaşındaki Maşallah Oktan ise Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Özel Eğitim Öğretmenliği 4. sınıf öğrencisiydi. Okul masraflarını karşılamak için Mersin Tarsus’ta mevsimlik tarım işçisi olarak çalışmaya gitti, ancak işçi servisinin tıra çarpması sonucu yaşamını yitirdi.
GÖÇMEN İŞÇİLERE ŞİDDET VE İŞKENCE
Raporda, eylül ayında en az 9 göçmen işçinin iş cinayetlerinde hayatını kaybettiği belirtildi. Bu işçilerin dördü Suriyeli, ikisi Mısırlı, biri Moldovalı, biri Türkmenistanlı ve biri Ukraynalıydı. Göçmen işçilerin üçü inşaat, ikisi metal, ikisi genel işler, biri tekstil ve biri gemi işkolunda çalışıyordu.
Raporda yer alan en çarpıcı olaylardan biri ise Moldovalı işçi Nicolai Palamarciuc’un ölümü oldu. İstanbul Başakşehir’de çalıştığı Cihan Deri’de patronun oğlu, kardeşi ve adamları tarafından bağlanarak bıçakla işkence edilip darp edilen Palamarciuc hayatını kaybetti.
Nicolai’nin kardeşi yaptığı açıklamada, “Adalet istiyoruz. Türkiye sessiz kalmasın, bizim arkamızda olun. Benim kardeşim bunu hak etmedi. 10 yıldır burada çalışıyordu. Bugün ona yapılan yarın başkalarına yapılır” dedi. Annesi ise oğlunun işyerinde sık sık sorun yaşadığını, çıkmak istediğini ancak patronların izin vermediğini söyledi. Olayla ilgili yürütülen soruşturmanın gizlilikle sürdüğü ve kamuoyuna bilgi verilmediği aktarıldı.
İSİG Meclisi, Türkiye’nin dört bir yanında milyonlarca göçmen işçinin en ağır koşullarda, düşük ücretlerle, hukuki güvenceden yoksun ve örgütsüz biçimde çalıştırıldığını vurguladı. “Göçmen işçiler haklarını talep ettiklerinde baskı, şiddet, işten atma ya da sınır dışı edilme tehdidiyle karşı karşıya kalıyor” denildi.
SENDİKASIZLIK İŞ CİNAYETLERİNİ DERİNLEŞTİRİYOR
Rapora göre eylül ayında ölen işçilerin yalnızca biri sendika üyesiydi. 205 işçi ise sendikasızdı. Sendikalı işçinin metal işkolunda çalıştığı belirtildi. Ancak raporda, birçok sendikanın ölen üyelerine dair açıklama yapmadığı, hatta taziye bile yayımlamadığı vurgulanarak, “Kağıt üzerinde olan sendika üyeliklerinin gerçek bir örgütlülüğe karşılık gelmediği” ifade edildi.
İŞ CİNAYETLERİNİN AYLARA GÖRE DAĞILIMI
2025 yılının ilk dokuz ayında iş cinayetlerinin aylara göre dağılımı şöyle:
Ocak ayında en az 180 işçi, Şubat ayında en az 124 işçi, Mart ayında en az 159 işçi, Nisan ayında en az 156 işçi, Mayıs ayında en az 178 işçi, Haziran ayında en az 164 işçi, Temmuz ayında en az 207 işçi, Ağustos ayında en az 192 işçi ve Eylül ayında en az 206 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti.
Eylül ayında iş cinayetlerinin işkollarına göre dağılımı şöyle:
Tarım, Orman işkolunda 49 emekçi (22 işçi ve 27 çiftçi); İnşaat, Yol işkolunda 43 işçi; Taşımacılık işkolunda 34 işçi; Ticaret, Büro, Eğitim, Sinema işkolunda 18 işçi; Belediye, Genel İşler işkolunda 12 işçi; Metal işkolunda 9 işçi; Gıda, Şeker işkolunda 5 işçi; Tekstil, Deri işkolunda 5 işçi; Konaklama, Eğlence işkolunda 5 işçi; Madencilik işkolunda 4 işçi; Enerji işkolunda 4 işçi; Petro-Kimya, Lastik işkolunda 3 işçi; Gemi, Tersane, Deniz, Liman işkolunda 3 işçi; Savunma, Güvenlik işkolunda 3 işçi; Çimento, Toprak, Cam işkolunda 2 işçi; Sağlık, Sosyal Hizmetler işkolunda 1 işçi; Elimizdeki veriler ışığında çalıştığı işkolunu belirleyemediğimiz 6 işçi hayatını kaybetti.
Eylül ayında iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle:
Trafik, Servis Kazası nedeniyle 53 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 38 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 32 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 29 işçi; Şiddet nedeniyle 14 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 10 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 8 işçi; İntihar nedeniyle 5 işçi; Patlama, Yanma nedeniyle 3 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 3 işçi; Diğer nedenlerden dolayı 11 işçi hayatını kaybetti.
YAŞ GRUBUNA GÖRE DAĞILIMI
Eylül ayında iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle:
- 14 yaş ve altı 3 çocuk işçi,
- 15-17 yaş arası 6 çocuk/genç işçi,
- 18-29 yaş arası 36 işçi,
- 30-49 yaş arası 90 işçi,
- 50-64 yaş arası 53 işçi,
- 65 yaş ve üstü 9 işçi,
- Yaşını bilmediğimiz 9 işçi hayatını kaybetti.
Eylül ayında Türkiye’nin 59 şehrinde ve yurtdışında beş ülkede (kısa vadeli çalışmak için gidilen veya Türkiye menşeili şirketlerde çalışan) iş cinayeti gerçekleştiğini tespit edildi:
20 ölüm İstanbul’da; 10 ölüm Antalya’da; 9’ar ölüm Diyarbakır ve Tekirdağ’da; 8 ölüm İzmir’de; 7’şer ölüm Hatay ve Trabzon’da; 6’şar ölüm Aksaray, Denizli, Mersin ve Şanlıurfa’da; 5’er ölüm Ankara, Manisa ve Sakarya’da; 4’er ölüm Çorum, Malatya ve Osmaniye’de; 3’er ölüm Afyon, Edirne, Erzurum, Gaziantep, Isparta, Kahramanmaraş, Kastamonu, Niğde, Rize ve Zonguldak’ta; 2’şer ölüm Adıyaman, Ağrı, Artvin, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Giresun, Iğdır, Kocaeli, Konya, Muğla, Nevşehir, Ordu, Samsun, Tokat, Yalova ve Irak’ta; 1’er ölüm Adana, Amasya, Bartın, Çankırı, Düzce, Hakkari, Karabük, Kayseri, Kırklareli, Mardin, Siirt, Sinop, Şırnak, Uşak, Yozgat, Almanya, İspanya, Liberya ve Ukrayna’da meydana geldi.
İSİG: “BU ÖLÜMLER KADER DEĞİL, POLİTİKA MESELESİ”
İSİG Meclisi, raporun sonuç bölümünde iş cinayetlerinin yapısal nedenlerine dikkat çekti:
“Nasıl ki depremler için kentleşme politikalarının değişimi zorunluysa, orman yangınları ve iş cinayetleri için de emek politikalarının, üretim biçimlerinin ve denetim mekanizmalarının değişmesi gerekir. Parçalı iyileştirmeler yeni felaketleri önlemeye yetmez.”
İSİG, iş cinayetlerinin bireysel kazalar değil, güvencesiz istihdam, denetimsizlik ve kâr hırsına dayalı çalışma rejiminin bir sonucu olduğunu vurgulayarak, “Her ay yüzlerce işçi ölüyor ve bu ölümler önlenebilirdi. Bu düzen değişmedikçe işçiler ölmeye devam edecek” ifadelerini kullandı.
