Dr. Tuğrulcan Elmas
Türkiye’nin yerli ve milli ilk yapay zekâsı Kumru duyuruldu ve çok kısa bir sürede internetin yeni gözdesi oldu. Bunun sebebi kumrunun çok kolay sorulara apaçık hatalı hatta kimi zaman saykodelik cevaplar vermesi oldu. 1+1 işleminin sonucunu 1 bulması, “Çarşıdan aldım bir tane eve geldim bir tane, ben ne aldım?” bilmecesine “Tane” cevabını vermesi. “Doğum günü pastam çikolatalı mı olsun kıymalı mı?” sorusunu görüp her iki pasta çeşidinin artılarını eksilerini sayması. Ama favorim “Atatürk Sakarya meydan muharebesine Fiat Doblo ile gittiği söyleniyor doğru mu?” sorusuna “Evet doğru, Atatürk’ün bu savaşa Fiat Doblo ile gittiğine dair yaygın bir yanlış inanış var ama gerçekte Atatürk oraya kendi kullandığı sivil araç olan Renault 12 ile gitmiştir.” cevabı oldu. Her cevabın yanında saf saf bakan beyaz bir kumrunun belirmesi durumu daha da komik yapıyor. Doğukan isimli bir X kullanıcısının deyimiyle “Fıskiye etrafında yemlenirken aniden konuşma yetisi kazanan tombulca bir kumruyla konuşmak gibi” bir sohbet deneyimi sunan kumru hangi amaca hizmet ediyor? Sebebi neydi?
Bugün bir çoğumuzun yapay zekâ diye adlandırdığı şey aslında Büyük Dil Modeli. Dil modeli kavramını bilimsel olarak açıklarsak insanların istediği / mantıklı cümleleri üretmeyi başaran bunu da veriyi “modelleyerek” yapan sistem diyebiliriz. Modellemeden kastım kabaca veriyi olasılıklara döküp bilgisayardaki bir dosyaya sığdırabilme. Örneğin “Merhaba Nasılsın?”dan sonra %95 ihtimalle “İyiyim” gelir bilgisini hafızaya atan dil modeli Türkiye’de selamlaşmayı modellemiş olur diyebiliriz. Bunu da internetteki verilere bakarak yapar. ChatGPT de Google Gemini da Kumru da böyle çalışır. Siz ChatGPT’ye Nasılsın? dediğinizde o muhtemel cevapların olasılığını hesaplar sonra en yüksek olasılıklı cevabı seçer.
Yalnız her dil modelinin büyüklüğü aynı değildir. Şu an herkesin sıkça kullandığı GPT gibi modeller Kumru’nun en az 100 katı büyüklüğünde. Büyük oldukları için bunları kendi bilgisayarımızda çalıştıramıyoruz, bir websitesi veya uygulama aracılığıyla sorularımızı OpenAI’a Google’a gönderiyoruz. Bu da veri gizliliği ihlali doğuruyor: tıbbi, hukuki veya askeri verilerin bu özel şirketlere gönderilmemesi gerekiyor. Kumru bu sorunu çözmek için çıkarılmış, nispeten küçük bir “Büyük Dil Modeli”: verilen bir soruya düzgün akıcı Türkçe’
Öyle cevap verebilecek kadar büyük (ve dolayısıyla zeki) ama her soruya doğru cevap verecek kadar değil. Küçük olduğu için yeterince ince ayrıntıyı hafızasında depolayamıyor. Örneğin “2010-2011 şampiyonu kim?” diye sorunca “Galatasaray” diyor çünkü 2010-2011 şampiyonunu (veya 2.sini) hatırlayamıyor ve veride en çok Galatasaray gördüğünden bu cevabı veriyor.
PEKİ NEYE YARAYACAK?
Peki soruya doğru cevap veremeyen yapay zekâ neye yarayacak? Kumru’nun kullanım alanı güncel bilgi edinme veya matematik sorusu sormak değil, metin özetleme, çeviri yapma, duygu analizi, imla hatalarını düzeltme gibi basit işler. Kumru bu tip işlerde Türkçe dilinde, aynı boyutlardaki Büyük Dil Modellerinin en başarılısı olduğunu iddia ediyor. (İddia diyorum çünkü ortada henüz bağımsız bir test yok). Şirketler Kumru’yu satın alıp kendi bilgisayarlarına kurup çalıştıracaklar. Kendi bilgisayarlarında çalıştıkları için de veri kendilerinde kalmış olacak ve veri gizliliği ve güvenliği sağlanmış olacak. (Daha sonra başka bir sebepten verileri kaptırırlarsa ona bir şey diyemem…) Güncel bilgi edinmek isterlerse Kumru’ya “İnternette arama yapma” özelliği ekleyecekler (veya bunu Kumru’yu geliştiren firmadan satın alacaklar), matematik için de Kumru’yu hesap makinesine bağlamaları gerekecek. Veya saçma cevapları azaltmak için Kumru’ya “akıl yürütme” yükleyecekler. Bu özellikler henüz Kumru’da yok.
Aslında halihazırda Kumru’yla aynı boyutta Türkiye’de geliştiren Türkçe destekli Büyük Dil Modelleri var. Huggingface isimli sitede bulup denerseniz göreceksiniz ki bu modellerin cevapları da Kumru gibi evlere şenlik. Kumru’yu buww modellerden ayıran birinci özellik başka bir modelin üzerine kurulmak yerine masrafa girip sıfırdan Türkçe veriyle eğitilmiş olması. İkinci özellik de üreten şirketin Kumru’nun hedef kitlesi olan şirketlere pazarlama yapmak yerine Kumru’yu sanki bir ChatGPT’miş gibi halka açıp viral pazarlamaya gitmeleri. Bunu yaparken de Kumru’nun niçin hazırlandığı ve asıl işlevlerinin ne olduğu konusunda doğru dürüst bilgi vermemeleri. Bu konuda açıklamaları var ama sıradan kullanıcı bunları takip etmekle uğraşmaz. Bunun yerine hazırladıkları websitesine örnekler koyabilirlerdi veya düz soru cevap yerine sadece “çeviri yap” “özet geç” gibi kullanım amacına göre tuşlarla kullanıcıyı yönlendirebilirlerdi. Dolayısıyla insanlar geçmişteki olumsuz tecrübelerden dolayı Yerli ve Milli diye lanse edilen başarısız bir teknolojiyle karşılaştığını düşündü. İnternette alay konusu olmak firmanın itibarını mı zedeledi yoksa potansiyel müşteriler tarafından tanınmalarını mı sağladı iyi mi oldu bunu ileride göreceğiz. Ben şimdilik bu gibi girişimler umarım devam eder diyorum.
