DIŞ HABERLER SERVİSİ
İki yıldır her türlü desteği sunduğu İsrail kadar Gazze’deki katliamlarda sorumluluğu olan ABD’nin Gazze Planı, “barış”tan çok yeni krizlerin habercisi. ABD Başkanı Donald Trump’ın önceki gün Beyaz Saray’da ağırladığı İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya da kabul ettirdiği plan Hamas’sız bir Gazze Şeridi öngörüyor. Plana göre Trump’ın, İsrail saldırıları nedeniyle nüfusunun neredeyse tamamı yerinden edilmiş Gazze’de gayrimenkul projesi hayali sürüyor.
Trump’ın planı, bir Filistin devleti kurulmasını imkânsız kılıyor. Filistin Yönetimi’nin reform programı eksiksiz uygulaması halinde ve koşullar oluştuğunda ancak bu durumun mümkün olabileceği belirtiliyor.
TONY BLAİR YÖNETECEK
Filistin halkına ve Gazze sakinlerine hiçbir hak tanımayacak plana göre Gazze’nin yönetimi Filistinlilere değil uluslararası “milyarderler kurulu”na bırakılacak. 7 ila 10 üyeden oluşacak olan bu “kurul”un başına Irak işgalinin sorumlularından eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in geçmesi öngörülüyor.
Gazze Uluslararası Geçiş Otoritesi, mutlak yetkiye sahip olacak. Üç yıl sürecek geçiş döneminde karar gücü tamamen bu kurulda olacak, Filistinliler ise yalnızca temel hizmetleri yürüten teknokratlarla temsil edilecek.
CEO İŞİN BAŞINDA OLACAK
“Filistin İcra Otoritesi” adı verilen yapı yalnızca sağlık, eğitim, su ve enerji altyapıları gibi temel hizmetleri yürütecek ve kurulun başındaki “CEO” uluslararası kurul tarafından atanacak. Trump’ın Yeni Gazze’sinde Bakanlık yerine “direktörlük” sistemi öngörülüyor ve tüm atamalar kurulun onayına tabi tutuluyor. Trump ve Netanyahu, Hamas’ı barış planını kabul etmeye davet etti. Netanyahu, “Hamas planı reddederse ya da kabul etmiş gibi yapıp sonra da plana karşı her şeyi yaparsa, o zaman İsrail işi tek başına bitirir” dedi. Trump da Netanyahu’nun bu sözleri üzerine, böyle bir durumda İsrail’in ABD’den “tam destek” alacağını ifade etti.
HAMAS PLANA SOĞUK
Avrupalı liderler, Ortadoğu ülkeleri ve Ankara tarafından da destek bulan plana Hamas mesafeli. Katarlı yetkililer planın Hamas’a iletildiğini, örgütün “sorumlu bir şekilde” bunu değerlendirmeye aldığını kaydetti. Reuters’e konuşan Hamas kaynakları, planın “son derece taraflı” olduğunu ifade etti. Aynı kaynak, “bu anlaşma örgütten imkânsız şartlar talep ediyor ve örgütün yok oluşunu hedefliyor” dedi.
Başka bir Filistinli kaynak ise “Trump’ın teklifi, İsrail’in talep ettiği şartların tam olarak uygulanması anlamına geliyor. Bu plan Filistin halkına ve Gazze sakinlerine hiçbir hak tanımayacak” diye konuştu.
MİT BAŞKANI DOHA’DA
Katar, ABD ve Mısır’ın arabuluculuğunda devam eden Gazze’de ateşkes müzakerelerine Türkiye de çağrıldı. MİT Başkanı İbrahim Kalın Trump’ın “Gazze Planı”yla ilgili Hamas ve İsrail arasında yapılacak görüşmeler için dün Doha’ya gitti.
Hamas üzerindeki etkisi bilinen Ankara’nın Trump planı için devreye girmesi akıllara ABD’nin Türkiye ve Suriye Elçisi Tom Barrack’ın sözlerini akıllara getirdi. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Trump buluşması öncesinde konuşan Barrack, Trump’ın Erdoğan için ‘‘Ona meşruiyet verelim” dediğini aktarmıştı. Barrack meşruiyet karşılığında da “Büyük değişiklikler göreceksiniz” ifadelerini kullanmıştı.
NETANYAHU PLANI YOK SAYDI
Trump’a planı kabul ettiğini açıklayan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu dün yaptığı paylaşımda görüşmeyi değerlendirerek, “Hamas’ın İsrail’i köşeye sıkıştırmasındansa, Hamas’ı köşeye sıkıştırdıklarını” ifade etti. Netanyahu, plana göre, “Gazze Şeridi’ndeki tüm İsrailli esirlerin serbest kalacağını buna karşın İsrail’in Gazze’nin çoğundaki işgalinin devam edeceğini” savundu. Trump’ın planına göre “Filistin devletinin kurulmasının” kesinlikle gerçekleşmeyeceğini kaydeden Netanyahu, ne Trump’ın ne kendisinin böyle bir şey açıklamadığını dile getirdi. Trump, Netanyahu ile görüşmesinin ardından, “Çok önemli konularda İran, ticaret, İbrahim Antlaşmalarının genişletilmesi ve en önemlisi de Gazze’deki savaşın nasıl sona ereceği ile ilgili konuları konuştuk. Ancak bu büyük resmin bir parçası. Ortadoğu’da barış aslında büyük resim, sonsuz barıştan bahsediyorum. Netanyahu planı kabul etti. Yeni bir sayfa açıyoruz” ifadelerini kullandı. Netanyahu da “Trump’a sizin planınızı destekliyorum” dedi.
‘ÇABALARDAN MEMNUNUZ’
Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov, Rusya’nın Trump’ın Gazze’deki çatışmaları sonlandırmaya yönelik çabalarını memnuniyetle karşıladıklarını belirtti.
Çin, bölgedeki gerilimin düşmesi için bütün çabaların desteklendiğini belirtti. Ancak ‘‘Filistin’i Filistinlilerin yönetmesi’’ gerektiğini vurguladı.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel de Filistin’de ateşkesin sağlanması için yürütülen uluslararası sürece ilişkin, “Bu adil bir barış değil ama kötü bir barış, süren bir savaştan daha iyidir” mesajını paylaştı.
***
20 MADDELİK PLAN NE ÖNGÖRÜYOR?
• İki taraf da teklifi kabul ettiğinde, savaş hemen sona erecek. İsrail rehine-mahkûm takasına hazırlık için kısmen çekilecek. İsrail güçlerinin tamamen çekilmesine imkân tanıyacak şartlar sağlanana dek tüm askeri operasyonlar askıya alınacak.
• İsrail’in teklifi kamuoyu önünde kabul etmesini takip eden 72 saat içinde tüm rehineler serbest bırakılacak.
• Tüm rehineler serbest bırakılır bırakılmaz İsrail de müebbet hapis cezasına çarptırılan 250 Filistinli mahkûmu ve 7 Ekim 2023’ten beri tutuklu olan 1700 Gazzeliyi cezaevinden salıverecek.
• Filistinliler Gazze’yi terk etmeye zorlanmayacak, İsrail de hiçbir toprak ilhak etmeyecek.
• “Barış Kurulu” otoritesi bölgeyi yönetecek. Trump’ın başkanlık edeceği bu kurulda eski İngiltere Başbakanı Tony Blair da bulunacak. Günlük işleyiş teknokrat ve apolitik bir Filistin komitesi tarafından yönetilecek.
• Ortadoğu’daki “modern mucize şehirlerin” kurulmasına katkı sağlamış uzmanlardan oluşan bir kurul da Gazze’nin yeniden inşası için bir ekonomik kalkınma planı yaratacak.
• Hamas, artık yönetimde yer almayacak. Hamas üyeleri, “barışçıl bir arada yaşama” taahhüdünde bulunmaları ve silahlarını bırakmaları hâlinde af kapsamına alınacak, Gazze’den güvenli şekilde ayrılma imkânı tanınacak.
• ABD Gazze’ye derhal konuşlandırılacak geçici bir Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) oluşturmak için Arap ve uluslararası ortaklarla birlikte çalışacak. ISF, Filistin polisinin yanı sıra İsrail ve Mısır’la birlikte sınır bölgelerinin güvenliğini sağlayacak.
• Gazze’nin yeniden inşası ilerlerken ve Filistin Yönetimi’nin reform programı eksiksiz uygulandığında ancak Filistin halkının devlet kurma koşulları oluşmuş olacak.
• Reform programı tamamlandıktan sonra Mahmud Abbas liderliğindeki Filistin Özerk Yönetimi’ne de rol verilecek. Ramallah merkezli bu yönetimin güçlendirilecek.
***
SUMUD FİLOSUNA SAVAŞ GEMİLERİ VE İHA’LAR EŞLİK EDİYOR
İsrail’in Gazze ablukasını kırmayı hedefleyen Küresel Sumud Filosu’na iki Türk savaş gemisi ve iki İHA’nın eşlik ettiği bildirildi. Filoya İsrail müdahalesinden endişe ediliyor. Filo dün Girit ile Kıbrıs adalarının ortasında Mısır açıklarındaydı. Fionun Gazze Şeridi’ne iki-üç günlük uzaklıkta olduğun kaydedildi. Geçen hafta dron saldırısına uğradığını belirten filoya İtalya ve İspanya’dan fırkateynler de destek vermişti. İsrail devlet televizyonu KAN, Sumud Filosu’nun Gazze’ye yaklaşık 150 deniz mili uzaklıkta olduğunu ve 50 civarındaki teknenin “müdahale alanına” doğru ilerlediği belirtildi.
***
SİYASAL İSLAMCILARDAN ORTAK AÇIKLAMA: TRUMP’IN LİDERLİĞİNE GÜVENİYORUZ
Türkiye, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Endonezya, Pakistan, Suudi Arabistan, Katar ve Mısır Dışişleri Bakanları, Trump’ın 20 maddeden oluşan “Gazze Çatışmasını Sonlandıracak Kapsamlı Planı”nın açıklanmasının ardından ortak açıklama yaptı. Türkiye’nin de bulunduğu 8 ülkenin dışişleri bakanları, Trump’ın Gazze’de savaşı bitirmeye yönelik çabalarını memnuniyetle karşıladıklarını ve ABD’nin rolüne güven duyduklarını duyurdu. Açıklamada, bölgede barışın sağlanmasında ABD ile ortaklığın önemi vurgulanarak birlikte çalışmaya yönelik ortak taahhütler teyit edildi.
***
DRON GERİLİMİNİN GÖLGESİNDE AVRUPALI LİDERLER DANİMARKA’DA TOPLANACAK
Rusya ile dron gerilimi yaşayan NATO üyesi Danimarka Avrupalı liderleri bugün ve yarın ağırlayacak. Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) 7’nci zirvesi başkent Kopenhag’da, güvenlik ve savunma gündemiyle düzenlenecek.
Türkiye’nin de arasında bulunduğu ülkelerin temsilcileri, Ukrayna’nın güçlendirilmesi, Avrupa genelinde güvenlik durumu ve kıtanın yeni jeopolitik gerçeklikler karşısında nasıl daha güçlü ve güvenli hale getirileceği liderler tarafından masaya yatıracak. Buluşmada geleneksel ve hibrit tehditler, ekonomik güvenlik ve göç yönetimi gibi kritik başlıklar ele alınacak.
RUSYA HEDEFTE
Zirvenin ev sahipliğini üstlenen AB dönem başkanı Danimarka, hava sahasında görülen dronlar nedeniyle Avrupa’nın güvenlik kaygılarının da odağında yer alıyor. Son bir haftada Danimarka, hava sahasında artan dron gözlemleri nedeniyle Rusya’yı suçladı.
Polonya, Romanya ve Estonya’nın hava sahalarının Rus dron ve jetleri tarafından ihlal edildiğinin ileri sürülmüştü. Danimarka hükümeti, 29 Eylül-3 Ekim tarihlerinde tüm sivil dron uçuşlarını yasakladı.
Güvenlik önlemleri kapsamında Almanya ve İsveç’ten destek alındı. Almanya, hava savunma fırkateyni FGS Hamburg’u Baltık Denizi’ne gönderirken NATO’nun Baltık Sentry misyonu kapsamında bölgedeki gözetim faaliyetleri güçlendirildi. Moskova hava sahası ihlallerini ve dron iddialarını kabul etmiyor.
