Melisa AY
Şirketlerin kent sakinlerine madenlerden başka çalışma seçeneği bırakmadığı Manisa Soma’da ocaklar sık sık “küçülme”yi gündeme getiriyor. Emekçiler, neredeyse tek geçim kaynağı haline gelmiş madenlerde son günlerde sadece işten çıkarmaları konuşuyor. Soma havzasının tamamında işçiler kadar aileleri de işten çıkarmalarla gelirsiz bırakılma tehdidiyle karşı karşıya.
Son olarak Polyak Eynez’de 1200 kişi işsiz kaldı. Özyeğinlerin sahibi olduğu Fiba Holding ile Polatların sahibi olduğu Polat Madencilik ortaklığıyla faaliyet gösteren Polyak Eynez’de marttan bu yana 1200 işçinin çıkışı verilirken 400 işçiyi daha çıkarmak için hazırlık yapıldığı öğrenildi.
BİNLERCE KİŞİ ETKİLENİYOR
İşten çıkarma tehdidi, patronlar için kimi zaman ödenmeyen, geciken maaşlara, kimi zaman da “kâr edilemediğinden zam yapamama”ya bahane olarak kullanılıyor. İlçede İmbat Madencilik’te yarım maaş veren patronun da, geciken maaşlara gerekçe bulmaya çalışan Yeni Anadolu’nun da işçinin gözünü korkutmak için kullandığı ilk yöntem, toplu işten çıkarma ihtimalini ortaya atmak oluyor. İmbat Madencilik’te geçen yaz Çalışma Bakanlığı’na gerekli bildirimler yapılmadan gerçekleştirilen toplu çıkışlarda geri adım atılmış, Yeni Anadolu’da “1000 kişilik küçülme olacak” iddialarının altından geciken maaşlar çıkmıştı. Özyeğin ve Polat ortaklığı ise Bakanlık bildirimi ile toplu işten çıkarmayı hayata geçirdi. Son çıkıştan, aileleriyle beraber yaklaşık 5 bin Somalının etkilendiği tahmin ediliyor.
Burada çalışırken işten çıkarılan Somalı maden işçisi, aynı zamanda Bağımsız Maden İşçileri Sendikası (Bağımsız Maden İş) yöneticisi Ali Söğüt, ocakta işten çıkarmalara kadar giden sürecin kuruluşuyla başladığını anlattı. Söğüt, “Burası 2005’te sondaja başlamıştı, 2020’de faaliyete geçti. Başlar başlamaz da eski Soma Kömür, Yeni Anadolu Madencilik, yani 301 arkadaşımızın öldüğü yerden istihdama başladılar. Buradaki yönetim Soma Davası’nda yargılanmasına rağmen ceza almadıkları gibi şimdi de çalıştığımız yerde söz sahibi oldu. Mavi yakalıları beyaz yaka olarak işe alıp bizim üstümüze çavuş ettiler. Söz sahiplerinin büyük çoğunluğu da 301 arkadaşımızın öldüğü yerden gelenler oldu” dedi.
Ocakta işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin zayıflığına dikkati çeken Söğüt, “İş güvenliği hiç önemsenmiyor. Ocakta galeri açan kepçe yandı, ayak oturması devamlı yaşandı, metan patlaması meydana geldi. Metan birikmesinin ölçümleri yapılmıyordu. Kaynak kesiminden metan patladı, 46 işçi yaralandı, kiminde kalıcı hasar var, işitme kaybı var. Bu arkadaşlarımızı da çıkardılar. Bağımsız Maden İş olarak biz defalarca ocaktaki sorunları söyledik ama dinlemediler. Şimdi bedelini madenci ödüyor” dedi.
İşyerinde yetkili sendikanın Hak-İş’e bağlı Öz Maden-İş olduğunu hatırlatan Söğüt, “17 tane işyeri temsilcisi var, kazma kürek vurmadan yeraltı maaşı alıyorlar. Daha önce 2 temsilci ile beni tehdit ettikleri gerekçesiyle davalık olduk. Bu sendikanın Genel Başkan Yardımcısı gece vardiyasında beni darp etti ve ceza aldı. Bu süreçte bir beyaz yakalı, buradaki bir arkadaşımızın eşini mesajla taciz etti, 1 ay uzaklaştırıldıktan sonra işe döndü. Biz her sorunu anlatmaya çalışmamıza rağmen engellendik” dedi.
İşverenin işten çıkarmalara gerekçe olarak gösterdiği “Ekonomik sürdürülebilirlik için mali önlemler” bahanesini eleştiren Söğüt, “Patronlara göre burası bir darphane. Onlarca ayak kapandı, panolar yandı, bir kişi sorumluluk alıp istifa etmedi. 1200 kişiyi işinden ettiler. 400 kişiyi daha çıkartacaklar. Patron ocağı kapatacakmış ama üretim devam ediyor. Ayaklar önlemler alınmadığından yanıyor, kapatılıyor. İşten çıkarmalarda Soma ve Kınık şubesinde Bağımsız Maden İş’li neredeyse herkesi attılar. Diyorlar ki ya 3 aylık ücretsiz izin, ya şimdiden çıkış. Kanuna uydurmuşlar, Bakanlığa bildirmişler, çıkarıyorlar. Beni de sendikalı olduğum için, usulsüzlüklere ses çıkardığım için çıkışımı verdiler” diye konuştu.
