Mutlak butlan nedir? Bu makalede, mutlak butlan kavramının tanımını, nedenlerini, hukuki sonuçlarını, örneklerini ve nisbi butlan ile farklarını detaylı biçimdeaçıklıyoruz.
MUTLAK BUTLANIN TANIMI
Mutlak butlan, diğer adıyla kesin hükümsüzlük, hukuka, kamu düzenine veya genel ahlaka açık şekilde aykırı bir işlemin baştan itibaren geçersiz olması durumudur. Bu tür işlemler hukuk düzeninde sanki hiç yapılmamış gibi kabul edilir. Hakim, taraflar ileri sürmese bile bu hükümsüzlüğü kendiliğinden dikkate almak zorundadır.
MUTLAK BUTLAN SEBEPLERİ
Mutlak butlanı doğuran nedenler Türk Borçlar Kanunu ve genel hukuk ilkeleriyle belirlenmiştir. Aşağıda en yaygın sebepler sıralanmıştır:
- Emredici hükümlere aykırılık: Kanunun kesin emrettiği kurallara karşı yapılan işlemler baştan itibaren geçersizdir.
- Kamu düzenine aykırılık: Toplumun temel değerlerini zedeleyen veya genel ahlaka uymayan işlemler kesin hükümsüz sayılır.
- Konunun imkânsızlığı: Fiilen veya hukuken imkânsız edimler üzerine kurulan sözleşmeler geçersizdir.
- Şekil şartına uyulmaması: Kanunun geçerlilik için zorunlu kıldığı resmî şekle uyulmaması mutlak butlan doğurur.
- Tam ehliyetsizlik: Tam ehliyetsiz kişilerin yaptığı işlemler baştan itibaren hükümsüzdür.
MUTLAK BUTLANIN HUKUKİ SONUÇLARI
Mutlak butlan yaptırımına tabi bir işlem, hukuk düzeninde hiçbir sonuç doğurmaz. Tarafların yaptıkları sözleşme baştan itibaren yok hükmündedir. İşlemden kaynaklı olarak yapılan ödemeler veya edimler iade edilir ve sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.
Durum Hukuki Sonuç Geçerlilik Baştan itibaren hükümsüzdür. İleri sürme hakkı Herkes tarafından ileri sürülebilir, hakim re’sen dikkate alır. Zamanaşımı Yoktur; mutlak butlan her zaman ileri sürülebilir. İade yükümlülüğü Taraflar verdiklerini geri vermek zorundadır. Sonradan onama Geçerli hale gelmesi mümkün değildir.
MUTLAK BUTLAN – NİSBİ BUTLAN – YOKLUK FARKLARI
Bu üç kavram sıkça karıştırılsa da aralarında önemli farklar bulunur:
Kavram Geçerlilik Durumu Kim İleri Sürebilir? Süre Örnek Mutlak Butlan Baştan itibaren hükümsüz Herkes Süreye bağlı değil Kamu düzenine aykırı sözleşme Nisbi Butlan İptal edilene kadar geçerli Korunması gereken taraf Belirli süreyle sınırlı Hile, tehdit veya hata ile yapılan işlem Yokluk Hiç doğmamış sayılır Herkes Yok Kurucu unsurun bulunmadığı işlem
MUTLAK BUTLANA ÖRNEKLER
- Suç işlenmesini konu edinen sözleşme (ör. rüşvet veya yasa dışı faaliyet taahhüdü)
- Noter onayı gerektiren taşınmaz satış vaadinin yazılı şekilde yapılmaması
- Tam ehliyetsiz kişinin yaptığı satış veya borç sözleşmesi
- Genel ahlaka aykırı içerikli anlaşmalar
- Kanunen yasaklanmış konulara ilişkin işlemler
CHP KURULTAY DAVASI’NDA NEDEN MUTLAK BUTLAN TALEP EDİLİYOR?
CHP kurultay davasında “mutlak butlan” talebi, yapılan işlemlerin baştan itibaren geçersiz sayılması gerektiği iddiasına dayanıyor. Hukukta mutlak butlan, bir işlemin yasaya veya usule aykırı şekilde yapılması nedeniyle yok hükmünde kabul edilmesi anlamına gelir. Bu durumda, söz konusu işlem baştan itibaren hiç yapılmamış sayılır. CHP kurultay sürecinde bu talep, parti tüzüğüne, seçim yöntemine veya delege dağılımına aykırı bir durum bulunduğu iddiasına dayandırılıyor. Davacılar, bu ihlallerin sadece hatalı değil, kurultayın meşruiyetini temelden zedeleyen nitelikte olduğunu savunarak, mahkemeden kurultayın tüm sonuçlarının iptalini ve geçersiz sayılması isteniyor.
