Çağrı Yalgın-Tampere
Finlandiya’nın güneybatı kesiminde yer alan Tampere şehrindeki Lenin Müzesi hem genişledi hem de daraldı.
Müze zaten Büyük Ekim Devrimi’nin lideri Lenin’den ziyade Fin-Sovyet ilişkilerine ve Fin işçi hareketlerine eğiliyordu.
Bu yıl kapsamı daha da genişletilerek Doğu İlişkileri Müzesi Nootti adıyla yeniden açıldı.
STALİN VE LENİN BU BİNADA TANIŞTI
Müzeye Bolşevik lider Lenin’in adının verilmesinin en önemli nedeni 1905 yılında bu binadaki gizli Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) toplantısına katılmasıydı. Lenin ile Josef Stalin’in bu toplantıda tanıştığı söylenir.
O dönemde Rusya İmparatorluğu’nun özerk bir bölgesi olan Finlandiya, devrimcilerin Çarlık Rus polisinden kaçış yerlerindendi.
Tampere, iki gölü birbirine bağlayan çağlayandan gelen hidroelektrik sayesinde Fin sanayiinin doğuşuna tanıklık etmişti. Ülkenin işçi hareketi de burada doğmuştu. RSDİP’in toplandığı bina, bu işçi hareketinin 1900 yılında inşa ettirdiği lokali idi. Binada köylüler de toplanıp örgütleniyordu.
Tampere İşçi Lokali (1900) ve arkada Tampere İşçi Tiyatrosu (1985)
80 YILLIK MÜZE
Lenin’in katıldığı toplantının yapıldığı salon, 1946’da müzeye çevrildi. Müzede, Helsinki’deyken üzerinde ‘Devlet ve Devrim’ kitabını yazdığı masadan ve bastonunun bir kopyasından başka Lenin’e ait pek bir şey yoktu. Daha ziyade Finlandiya İç Savaşı’nda ve sonrasında Kızıllar’ın kullandığı bayraklar, üniformalar, tüfekler ve Soğuk Savaş dönemi Sovyet-Fin ilişkilerine ait belgeler görülebiliyordu.
Lenin’in 1917’de Helsinki’de üzerinde ‘Devlet ve Devrim’ kitabını yazdığı masa.
ADINI DEĞİŞTİRDİLER
Lenin Müzesi geçen yıl kapanıp ‘Doğu İlişkileri Müzesi Nootti’ adıyla yeniden açıldı. Doğu terimi burada SSCB’ye ek olarak SSCB sonrası Rusyasını da kapsıyor. Pek turistik olmayan bir şehrin hiç turistik olmayan bir noktasındaki müzedeki bu değişikliklerin ideolojik ve ticari sebepleri var.
SERGİ BÖLÜMÜ KÜÇÜLMÜŞ
Müzenin alanı genişlemeden kapsamı genişlediği için eski temalara ait sergi bölümü küçülmüş. 1990 sonrasını gazetelerden okumuş biri olarak bana bu dönemin materyalleri pek hitap etmedi. Belki yeni kuşaklara daha ilginç gelir.
Sovyet dönemine ait en ilginç yeni belgelerden biri, çalışma kamplarına özel olarak basılan ve günümüzde çok nadir bulunan beş kopeklik bir banknot. Görev olarak verilenden fazlasını üreten mahkûmlar, bu paralarla kamp içinde alışveriş yapabiliyormuş.
LENİN’WİN ÖNEMLİ ROLÜ
Müzenin girişindeki, Lenin’in Finlandiya’nın bağımsızlığını ilk defa burada 1905’te savunduğunu söyleyen tabela ise hâlâ yerinde. Bu, fazla mütevazı bile sayılabilir. Zira Lenin, Finlandiya’nın bağımsızlığının tanınmasında kritik bir rol oynamıştı. Finler, bağımsızlık bildirgelerinin Batılı dost başkentlerce tanınmasını boşuna bekleyince, önce Petrograd’dakilerin onayını almaları gerektiğini anlamışlardı. Bolşeviklerin de çoğu buna olumlu bakmıyordu, ancak Lenin sayesinde Finlandiya’nın bağımsızlığı tanındı. Lenin olmasaydı, Finlandiya’nın bağımsızlığı en azından yokuşa sürülecekti.
