20 Kasım Çocuk Hakları Günü’nde İstanbul Barosu Çocuk Hakları Merkezi, son 5 yılda Baro CMK sistemi üzerinden mağdur ve suça sürüklenen çocuklara yapılan zorunlu avukat görevlendirmelerini analiz eden kapsamlı raporunu yayımladı. Rapora göre çocukların ceza adalet sistemiyle teması yoğun bir şekilde devam ediyor; en yüksek temsil ihtiyacı ise çocuğa karşı cinsel istismar davalarında ortaya çıkıyor.
Analiz, 01.01.2020–31.07.2025 döneminde yapılan tüm zorunlu müdafi / vekil atamalarını kapsıyor.
EN YÜKSEK TEMSİL YÜKÜ CİNSEL İSTİSMARDA
İstanbul Barosu’nun bulgularına göre, mağdur çocuklara yönelik görevlendirmelerde çocuğun cinsel istismarı suçu CMK sisteminde en yüksek yoğunluğa sahip alanlardan biri olarak öne çıkıyor.
Rapor, sadece soruşturma aşamasında çocuğa karşı cinsel istismar nedeniyle toplam 19 bin 882 mağdur çocuk için avukat görevlendirildiğini ortaya koyuyor. Bu alanda en yüksek görevlendirme yapılan yıl 2022 oldu; yalnızca bu yıl içinde 4 bin 448 çocuk için avukat atandı.
Kovuşturma aşamasında 9 bin 338 çocuk için temsil sağlandı. Mahkeme aşamasında ise toplam 9.338 mağdur çocuk için avukat atandı. Bu aşamada da en yüksek sayı 2022’de 2.140 atama ile gerçekleşti. En çok temsil edilen yaş grubu: 12–15 yaş. Rapor, cinsel istismar mağduru çocukların yaş dağılımında en yoğun temsil edilen grubun 12–15 yaş olduğunu belirtiyor. Soruşturma aşamasındaki tüm atamaların yüzde 52,67’si 12–15 yaş grubundan geldi. Kovuşturma aşamasında ise bu yaş grubunun payı yüzde 39,35 oldu.
CİNSEL İSTİSMAR VAKALARINDA AVUKAT GÖREVLENDİRİLEN ÇOCUKLARIN YÜZDE 68,09’U KIZ ÇOCUKLARI OLDU
Kız çocukları ağırlıkta. Cinsel istismar vakalarında avukat görevlendirilen çocukların yüzde 68,09’u kız çocukları oldu; bu oran istismarın cinsiyete göre dağılımında belirgin bir farka işaret ediyor.
12 yaşından küçük çocuklar tüm vakaların %26’sı. Rapora göre istismar mağduru 12 yaş altı çocuklar, yapılan tüm görevlendirmelerin yüzde 26’sını oluşturuyor. Bu veri, erken çocukluk döneminde yaşanan istismar vakalarının ciddi boyutta olduğunu ortaya koyuyor.
Çocuklara yönelik cinsel istismar, soruşturma aşamasındaki toplam mağdur çocuk atamalarının yüzde 24,73’ünü oluşturuyor. Bu oran tek başına istismar suçunun CMK sistemindeki yükünün ne kadar büyük olduğunu gözler önüne seriyor.
ÇOCUKLARA YÖNELİK CİNSEL TACİZDE DE YÜKSEK ARTIŞ
Raporda cinsel taciz suçları da ayrı bir başlık altında incelendi. Soruşturma aşamasında 3 bin 657 çocuk için avukat atandı. Cinsel taciz suçlarında soruşturma aşamasında toplam 3 bin 657, kovuşturma aşamasında ise 3 bin 012 çocuk temsil edildi. Mağdurların yüzde 86,36’sı kız çocukları. Bu suç tipinde mağdur çocukların büyük çoğunluğu kız çocuklarından oluşuyor. En yoğun yaş grubu yine 12–15 yaş
Hem karakol hem mahkeme aşamasında en çok atama 12–15 yaş grubuna yapıldı. Bu yaş grubundaki çocuklar tüm atamaların yüzde 44–60 aralığına denk geliyor.
RAPORUN GENEL DEĞERLENDİRMESİ: “ÇOCUKLAR ADALET SİSTEMİNE YÜKSEK YOĞUNLUKLA TEMAS EDİYOR”
Raporda yer alan genel sonuç bölümüne göre:
• Çocukların ceza adalet sistemiyle teması yoğun biçimde sürüyor.
• Cinsel istismar, mağdur çocuklara yönelik tüm görevlendirmelerin tek başına dörtte birini oluşturuyor.
• Cinsiyet dağılımı nispeten dengeli görünse de kız çocuklarının istismar vakalarında belirgin bir ağırlığı var.
• İstanbul’daki CMK atamaları, erken tanı ve bildirim mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğine işaret ediyor.
Rapor ayrıca, adli süreçlerde çocuğun yüksek yararının korunması için erken bildirim sistemleri, sosyal hizmet kapasitesi, çocuk dostu adli görüşme standartları gibi alanlarda acil kurumsal güçlendirme yapılması gerektiğini vurguluyor.
