Eurofighter Typhoon, Avrupa merkezli çok uluslu bir ortaklık tarafından geliştirilen, çift motorlu, süpersonik ve kanart delta kanatlı çok maksatlı bir savaş uçağıdır. Airbus, BAE Systems ve Leonardo şirketlerinin iş birliğiyle üretilen bu uçak, Avrupa savunma sanayisinin en gelişmiş ürünlerinden biridir. 1994’te ilk uçuşunu yapan Typhoon, 2003 yılında hizmete girmiştir ve günümüzde birçok ülkenin hava kuvvetlerinde aktif olarak görev yapmaktadır.
EUROFİGHTER TYPHOON’UN GELİŞİMİ
Projenin temeli, 1983 yılında Birleşik Krallık, Almanya, Fransa, İtalya ve İspanya’nın katılımıyla başlatılan Geleceğin Avrupa Savaş Uçağı (Future European Fighter Aircraft – F/EFA) programına dayanır. Ancak Fransa, kendi önceliklerini öne sürerek bu konsorsiyumdan ayrıldı ve Dassault Rafale uçağını bağımsız şekilde geliştirdi. Bu ayrılığın ardından Birleşik Krallık, Almanya, İtalya ve İspanya projeye devam etti ve Eurofighter Typhoon doğdu.
Uçağın ilk prototipi, 27 Mart 1994’te Almanya’da test pilotu Peter Weger tarafından uçuruldu. 1998 yılında “Typhoon” ismi resmen kabul edildi ve üretim süreci başladı. Soğuk Savaş’ın bitmesiyle savunma bütçelerinde yaşanan daralmaya rağmen, proje başarıyla tamamlandı ve Typhoon 2003’te operasyonel hale geldi.
TASARIM VE TEKNİK ÖZELLİKLER
Genel Özellikler
- Türü: Çok maksatlı savaş uçağı
- İlk uçuş: 27 Mart 1994
- Hizmete giriş: 4 Ağustos 2003
- Üretici: Eurofighter GmbH (Airbus, BAE Systems, Leonardo)
- Motor: Çift EJ200 turbofan
- Birim maliyet: 85–125 milyon dolar
- Üretim sayısı: 600’ün üzerinde
Aerodinamik ve Malzeme Yapısı
Typhoon, süpersonik hızlarda üstün çeviklik sağlayan kanart-delta kanat tasarımıyla öne çıkar. Uçak, kasıtlı olarak dengesiz bir yapıda tasarlanmıştır; bu da ona yüksek manevra kabiliyeti kazandırır. Dört yedekli fly-by-wire sistemi, pilotun kontrolünü destekler ve limit aşımını önler.
Uçak gövdesinin %70’i karbon fiber kompozit malzemelerden, %12’si cam elyaf takviyeli bileşenlerden oluşur. Bu sayede hafif ama dayanıklı bir yapı elde edilmiştir. Typhoon’un tahmini hizmet ömrü 6.000 uçuş saatidir.
Kokpit ve Pilot Donanımı
Eurofighter Typhoon’un kokpiti tamamen dijital bir cam kokpit konseptiyle tasarlanmıştır. Üç adet çok işlevli renkli ekran (MHDD), geniş açılı baş üstü ekran (HUD), sesli komut sistemi (DVI) ve kask monteli hedefleme sistemi (HMSS) bulunur. Pilot, HOTAS prensibine göre hem gaz kolunu hem de kontrol çubuğunu aynı anda yönetebilir. Acil durumlarda Martin-Baker Mk.16A fırlatma koltuğu kullanılmaktadır.
TEDARİK VE ÜRETİM SÜRECİ
İlk üretim sözleşmesi 30 Ocak 1998’de imzalanmıştır. Ülkelerin siparişleri şu şekildeydi:
Ülke Sipariş Sayısı Birleşik Krallık 232 Almanya 180 İtalya 121 İspanya 87
Üretim payları da buna paralel olarak belirlendi:
- BAE Systems (Birleşik Krallık): %37,42
- DASA (Almanya): %29,03
- Aeritalia (İtalya): %19,52
- CASA (İspanya): %14,03
2003 yılı itibarıyla ilk Typhoon’lar teslim edilmeye başlandı. Bugün itibarıyla 600’ü aşkın uçak üretilmiştir ve toplam sipariş sayısı 700’e ulaşmıştır.
KULLANICI ÜLKELER
Eurofighter Typhoon günümüzde aşağıdaki ülkelerde aktif olarak kullanılmaktadır:
- Birleşik Krallık Kraliyet Hava Kuvvetleri
- Almanya Hava Kuvvetleri
- İtalya Hava Kuvvetleri
- İspanya Hava Kuvvetleri
- Suudi Arabistan
- Avusturya
- Umman
- Katar
- Kuveyt
- Türkiye (sipariş aşamasında)
SİLAH SİSTEMLERİ VE MODERNİZASYON
Typhoon, ilk olarak hava üstünlüğü için tasarlanmış olsa da, zamanla havadan karaya görevleri de üstlenebilecek şekilde modernize edilmiştir. Uçak, Storm Shadow, Brimstone ve Marte ER füzeleri gibi modern mühimmatlarla uyumludur. Ayrıca MBDA’nın uzun menzilli Meteor füzesi entegrasyonu da 2010’lu yıllarda tamamlanmıştır.
2014 yılında duyurulan “P1Eb Faz 1 İyileştirme Paketi” sayesinde Typhoon’un hem hava-hava hem de hava-yer kabiliyetleri daha da artırılmıştır. Böylece uçak, modern savaş senaryolarına tam uyum sağlayan çok yönlü bir platform haline gelmiştir.
SAVAŞ DENEYİMİ
Eurofighter Typhoon, 2011 yılındaki Libya Askerî Müdahalesi sırasında ilk kez savaş görevinde kullanılmıştır. Kraliyet Hava Kuvvetleri ve İtalyan Hava Kuvvetleri, Typhoon’ları hem keşif hem de saldırı operasyonlarında başarıyla değerlendirmiştir. Günümüzde birçok ülke, hava savunmasının belkemiğini bu uçakla oluşturmaktadır.
Eurofighter Typhoon ne kadar hızlıdır?
Typhoon’un maksimum hızı Mach 2 (yaklaşık 2.450 km/s) civarındadır.
Typhoon’un üretim maliyeti ne kadardır?
Bir Eurofighter Typhoon’un birim maliyeti 85 ila 125 milyon dolar arasında değişmektedir.
Türkiye Eurofighter Typhoon alacak mı?
Evet. Türkiye, 2025 itibarıyla Eurofighter Typhoon alımı için sipariş sürecine girmiştir. Türkiye, İngiltere’den 20 adet Eurofighter savaş uçağı almayı hedefliyor.
EUROFİGHTER UÇAKLARIN TÜRKİYE’YE MALİYETİ NE OLDU?
Türkiye, 20 Eurofighter uçağı için İngiltere’ye 8 Milyar Pound (10.74 Milyar Dolar) ödeyecek. Böylelikle bir Eurofighter uçağın Türkiye’ye maliyeti güncel kurla 530 milyon dolar oluyor.
Typhoon hangi ülkeler tarafından üretiliyor?
Üretim; Birleşik Krallık, Almanya, İtalya ve İspanya arasında paylaşılmıştır.
Typhoon hangi savaşlarda kullanıldı?
Uçak ilk kez 2011 Libya müdahalesinde görev aldı ve halen çeşitli keşif ve savunma görevlerinde aktif olarak kullanılmaktadır.
