Hazırlayanlar: Havva Gümüşkaya – Mustafa Bildircin
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 3 yıl önceki “Denetimler açık arama penceresinden yapılmamalı” ayarıyla Sayıştay’ın yetkisi azaltılsa da son raporlar, kamu kurumlarındaki usulsüzlükleri bir bir ortaya döktü.
Son denetimlerde kanser ilaçlarının imha edilip SGK’ye fatura edildiği, Saray’ın günde 32,4 milyon TL harcadığı, yabancı uyruklu öğrencilerin girdikleri sınavlarda kontrol mekanizması bulunmadığı ortaya çıktı.
***
SARAY GÜNDE 32,4 MİLYON TL HARCIYOR
Sayıştay, Cumhurbaşkanlığı’nın 2024 yılı mali hesaplarına mercek tuttu. Mali tablolara göre, 2024 yılı Cumhurbaşkanlığı harcaması kayıtlara, 12 milyar 572 milyon 434 bin TL olarak geçti.
Saray’ın 2024 yılında ayda 1 milyar 47 milyon 702 bin TL kaynak kullandığı hesaplandı. Cumhurbaşkanlığı’nın günlük harcamasının ise 32 milyon 445 bin 12 TL olduğu kaydedildi.
2023 yılında 1 milyar 177 milyon 625 bin TL olan Saray’ın personel gideri, 2024 yılında 2 milyar 206 milyon 60 bin TL’ye ulaştı.
FAHİŞ MAL VE HİZMET ALIMI
Saray’ın 2024 yılı mal ve hizmet alım giderinin büyüklüğü de dikkati çekti. Buna göre, Cumhurbaşkanlığı 2024 yılında 7 milyar 373 milyon 803 bin TL’lik mal ve hizmet alım giderine imza attı.
Saray harcamaya doyamadı: Günde 32,4 milyon TL
***
YABANCI ÖĞRENCİ KONTENJANI SUİİSTİMALE AÇIK
Yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye’deki üniversitelere kayıt sürecinde girdikleri sınavların sonuçlarına yönelik kontrol mekanizması bulunmadığı belirlendi. YÖK’e yönelik denetim raporuna göre, YÖKSİS veri tabanında yükseköğretim kurumlarına kayıt olan öğrencilerin giriş türüne yer verildi. İncelemede, yabancı uyruklu öğrencilerin YÖKSİS’e kayıt işlemlerinde sınav/puan gibi bilgilerin yer almadığı tespit edildi. Giriş türünün, “Yurt dışından kabul edilen öğrenci kontenjanlarına başvurup kendi imkânları ile eğitim almak isteyen öğrenci (Ön lisans-Lisans)” olarak işlendiği anlaşıldı.
KONTROL ZAFİYETİ
Yabancı uyruklu öğrencilere yönelik YÖKSİS’teki bilgi eksikliğinin ciddi bir kontrol zafiyeti yarattığının altını çizen Sayıştay denetçisi, raporda şu ifadeleri kullandı: “Bu durum kayıt sürecinde suiistimallere ve kontrol zafiyetine neden olabilecektir. Ayrıca eğitim ve öğretimde imkân ve fırsat eşitliğini zedeleyecektir.”
Büyük skandal Sayıştay raporunda: Yabancı öğrenci kontenjanı suiistimale açık
***
HAZİNE GARANTİLİ KREDİLERE 20,5 MİLYAR LİRA KUR FARKI
Sayıştay’ın 2024 Genel Uygunluk Bildirimi raporu, döviz kurundaki artışın Hazine garantili dış kredilerin maliyetini arttırdığını da gösterdi. Kamu kurumlarının aldığı Hazine garantili dış kredilerin sadece bir yıllık geri ödemesinde 20,5 milyar TL’lik kur farkı oluştu.
2024 yılında kur farkı hariç verilen Hazine garantisi tutarı 105 milyar 226 milyon 749 bin 557 TL olarak gerçekleşti. 2024 yılında Hazine garantili dış kredi kullanan kamu kurum ve kuruluşları tarafından 762 milyar 384 milyon 629 bin 809 TL tutarında ödeme yapılırken bu tutarın 20 milyar 502 milyon 707 bin 563 TL’sini kur farkı oluşturdu.
Sayıştay’ın 2024 yılı hazine garantili borç hesaplarına ilişkin olarak yaptığı incelemede, Hazine garantili borç miktarında devir, garanti verilmesi, ödeme, kur farkı ve düzeltme gibi işlemler sonucunda projelerin yarattığı karadelik ortaya çıktı.
2025 yılına devreden hazine garantili borç tutarı 787 milyar 407 milyon 772 bin 301 TL olarak gösterildi.
***
KANSER İLAÇLARINI İMHA EDİP SGK’YE FATURA ETMİŞLER
Sayıştay’ın 2024 yılı denetim raporunda, Sağlık Bakanlığı’na bağlı döner sermaye işletmelerinde hazırlanan kemoterapi ilaçlarının stok takibi ve süreç yönetiminde ciddi aksaklıklar olduğu ortaya çıktı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi, CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu, raporda yer alan bulgulara dikkat çekerek “Kanser hastalarının tedavisinde kullanılan en kritik ilaçlarda bile kayıt dışılık, denetimsizlik ve sistemsizlik var. Bu tablo hem hastaları hem de kamu kaynaklarını riske atıyor” dedi.
Sayıştay denetçileri, MKYS (Malzeme Kaynak Yönetim Sistemi), HBYS (Hastane Bilgi Yönetim Sistemi) ve ilaç hazırlama cihazlarının birbirine entegre olmaması nedeniyle kemoterapi ilaçlarının sağlıklı takip edilemediğini tespit etti. Bazı hastanelerde ilaçların kutu adedi üzerinden, bazılarında miligram bazında kayıt tutulduğu; artan ilaçların tekrar stoka kaydedilmediği; imha edilen ilaçların ise kimi zaman hastaya kullanılmış gibi gösterilerek SGK’ye fatura edildiği ortaya çıktı.
KAMU ZARARINA YOL AÇTI
Bakırlıoğlu, bu bulguların kamu zararına yol açtığını vurgulayarak şunları söyledi:
“Kanser hastalarının hayatını doğrudan ilgilendiren kemoterapi ilaçlarında düzensizlik ve keyfiyet hakim. Sayıştay’ın ortaya koyduğu tabloya göre; artan ilaçların stoka girişi yapılmıyor, imha edilen ilaçlar hastaya verilmiş gibi gösterilerek SGK’ya fatura ediliyor. Yani hem kamu zarara uğratılıyor hem de sistemde denetim zafiyeti oluşuyor. Sağlık Bakanlığı’nın bu konudaki genelgeleri bile sahada uygulanmıyor. Bu kabul edilemez bir skandaldır.”
Kanser ilaçlarını imha edip SGK’ye fatura etmişler
***
KAYYUM REKTÖR KAFASINA GÖRE DEKANLIK KURMUŞ
Kamuoyunda, “Kayyum rektör” olarak nitelendirilen Naci İnci’nin rektörlüğünü yaptığı Boğaziçi Üniversitesi’ne yönelik denetimler, çok sayıda usulsüzlüğü açığa çıkardı. Üniversitenin uygulamalarına mercek tutan Sayıştay denetçilerinin raporunda, çok sayıda çarpıcı bulgu sıralandı.
Boğaziçi Üniversitesi bünyesinde, Üniversite Yönetim Kurulu kararı ile “Öğrenci İşleri Dekanlığı” kurulduğu belirtildi. Kurulan dekanlığa, bir de dekan görevlendirildiği kaydedildi. Sayıştay denetçisi, üniversite Yönetim Kurulu kararı ile dekanlık kurulması ve bu dekanlığa Rektör onayıyla görevlendirme yapılmasının mevzuata aykırı olduğunu belirterek üniversite yönetimini uyardı.
ATIL BİRİM
Boğaziçi Üniversitesi’nde, herhangi bir faaliyeti olmayan birim bulunduğu da tespit edildi. Üniversiteye tahsisli olan Halet Çambel Yalısı’nda faaliyet göstermesi gereken Halet Çambel ve Nail Çakırhan Arkeoloji, Geleneksel Mimarlık ve Tarih Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin 2024 yılı itibarıyla herhangi bir akademik faaliyetinin bulunmadığı kayda geçirildi.
Sayıştay denetçileri, merkezin faaliyet raporlarını da inceledi. Denetçiler, merkezde herhangi bir akademik faaliyet yürütülmediğini, Halet Çambel yalısının belirlenen amaçlar çerçevesinde kullanılmadığını bildirdi.
ASTRONOMİK HARCAMA
Hiçbir akademik faaliyeti bulunmayan merkezin üniversite bütçesinden gerçekleştirilen giderlerinin ise astronomik boyutlara ulaştığı vurgulandı. Bu kapsamda, atıl durumdaki merkez için yapılan harcamalar, şöyle sıralandı:
• Halet Çambel Yalısına ait 3000 Adet Tarihi Eserin Uygun Koruma Önlemleri Alınarak Kandilli Rasathanesi Depolarından Halet Çambel Yalısı’na Taşınması İşi: 1 milyon 191 bin 200 TL
• Halet Çambel Yalısı ve Müze Binası Çatı Onarım İşi: 1 milyon 446 bin 936 TL
Naci İnci’den inciler: Kafasına göre Boğaziçi’nde dekanlık kurmuş
∗∗∗
GELİR KULÜBE, GİDER BAKANLIĞA
Sayıştay, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 2024 yılı mali hesaplarını mercek altına aldı. Denetim raporu, 2024 yılında ağırlıkla muhasebe hatalarından oluşturuldu. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın, Ulaştırma Spor Kulübü’ne tahsis ettiği bir adet kapalı spor salonu ile iki adet açık spor salonunun giderlerini bütçeden karşıladığı belirlendi.
SALON GİDERİ BÜTÇEDEN
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın merkez yerleşkesinde bulunan üç spor salonu ile Ulaştırma Spor Kulübüne tahsis edildi. Kulüp, tesisleri başka spor kulüpleri ile üçüncü kişilere kullandırarak gelir sağladı. Gelirler, Ulaştırma Spor Kulübü’nün kasasına girerken tesisin tüm giderleri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bütçesinden karşılandı.
Bakanlığın öte yandan, yapım işi ihalelerinde mevzuata aykırılıklara göz yumduğu da kayda geçirildi. Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı’nca gerçekleştirilen bazı yapım işi ve hizmet alım ihalelerinde imzalanan sözleşmelerin, ihale dokümanına aykırı hükümler içerdiği belirtildi.
Gelir kulübe gider bakanlığa
***
LÜKS YATLARA MUAFİYET
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Sayıştay denetimlerinde şartları sağlamadığı halde bazı mükelleflere KDV İstisna Belgesi verildiği belirtildi. Özel yat ve boyu 24 metrenin altında olan turistik gezi ve eğlence amaçlı deniz araçlarının KDV’den istisna edildiği tespit edildi.
Sayıştay raporunda mükelleflerin bu istisnalardan haksız yere yararlanmasıyla oluşabilecek vergi kaybının önlenmesine yönelik kontrol süreçlerinin oluşturulması ve uygulanması gerektiğine yer verildi.
KDV istisnasında usulsüzlükler: Lüks yatlar ve eğlence teknelerine vergi muafiyeti
∗∗∗
HASTANELERDE AKSAMA AVAR
KÖİ modeliyle işletilen bazı şehir hastanelerinde şirketler, sözleşmelerde açıkça üstlendikleri yükümlülükleri yerine getirmedi. Sayıştay denetim raporunda randevu ve sonuçlarda önemli gecikmelerin meydana geldiği ve hizmet hata puanı hesaplanmadığı için ceza da kesilemediğini tespit etti.Öte yandan KÖİ modeliyle işletilen bazı şehir hastanelerinde şirketlerin, yükümlülüklerini yerine getirmeyerek cihaz ve sistemleri almadığı ortaya çıktı.
Şehir hastanelerinde hizmet aksıyor: Randevu ve sonuç krizi Sayıştay’a takıldı
∗∗∗
İSTİSNA RUTİN OLDU
Sayıştay’ın raporuna göre Merkez Bankası, alımların büyük bölümünde ihaleye çıkmayı tercih etmedi. Denetim, istisna uygulamasının kapsamı dışında kalması gereken olağan mal ve hizmet alımlarında bu yöntemin kullanıldığını ortaya koydu. Toplam 245 adet mal ve hizmet alımı ile yapım işinin 182 adedinin istisna kapsamında gerçekleştirildiği, bu işler arasında istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmayan olağan idari faaliyetlere ilişkin alımların da olduğu belirtildi.
Merkez istisnayı rutin yaptı
∗∗∗
BÜYÜK LİYAKATSİZLİK
MEB’in 2024 yılı işlemlerine yönelik Sayıştay raporu, eğitim bütçesinin usulsüz işlemler nedeniyle adeta çarçur edildiğini ortaya koydu. Yapılan incelemede, il milli eğitim müdürlüklerindeki AR-GE birimlerinde görevlendirilen personel içerisinde alanlarına ait konularda hizmet içi eğitim almamış kişilerin bulunduğu, bazılarının proje hazırlama ve uygulama tecrübesine sahip olduklarının belgelenmediği ve gerekli dil şartına sahip olmadıkları kayda geçirildi.
Eğitimde büyük liyakatsizlik
∗∗∗
BAKANLIKTAN USULSÜZLÜK
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na yönelik Sayıştay raporuna göre, sürekli işçi kadrosuna geçmeden önce bakım personeli olarak görev yapan bazı işçiler, kadroya geçirildi. Kadroya geçen isimlerin, il müdürlüklerine bağlı çeşitli kuruluşlarda büro personeli gibi işlerde çalıştığı bildirildi. Bakanlığın, ilgisiz görevlerde çalışan personeli yaşlı, engelli ve çocuklara yönelik bakım hizmeti sunan personele ödenmesi gereken iş priminden yararlandırıldığı kayıtlara girdi.
Bakanlıktan usulsüz ödeme
