Dünyada ve Türkiye’de silahlanma, giderek artan bir güvenlik zafiyetine dönüşmüş durumda.
Dünya genelinde tüm cinayetlerin %71’i silahla gerçekleşiyor. Türkiye ise bu karanlık tablonun farklı bir boyutunu ortaya koyuyor.
28 Eylül Dünya Bireysel Silahsızlanma Günü kapsamında Umut Vakfı’nın hazırladığı raporlara göre her gün en az 9 silahlı olay yaşanıyor. Seçim, düğün, şampiyonluk gibi etkinliklerde uzun namlulu silahlardan çıkan yorgun mermiler yurttaşlara isabet ediyor. Mahallelerde artan silahlı olaylarla çatışma sesleri yükseliyor. Gençlik içinde giderek yaygınlaşan çeteleşme de sosyal medyada örgütleniyor, her gün yeni tehdit videolarıyla yurttaşları hedef alıyor.
Öte yandan her 3 evden birinde silah bulunuyor, silah kullanım yaşı ise 10’a kadar düşüyor. İnternetten silah satışları da giderek yaygınlaşıyor. Silah satışı için açılan sayısız internet sitesinin yanı sıra birçok sosyal medya hesabından satışa yönelik lobi oluşturuluyor.
Kadın örgütlerinin hazırladığı veriler ise bu silahların kimi zaman kadınlara ve çocuklara yöneldiğini gösteriyor. Silahlı katliamlar tüm cinayetlerin yarısını oluşturuyor. Yargı süreçleri ise ya cezasızlıkla sonuçlanıyor ya da faile ödül gibi cezalar veriliyor. Yaşam savunucuları, silahlanmanın önüne geçilmesi için gerekli adımların atılması yönünde çağrı yapıyor.
SİLAHLARIN ÇOĞU KAYITDIŞI
Türkiye’de, son yıllarda bireysel silahlanmayla birlikte ateşli silahla işlenen cinayetlerde ciddi bir artış yaşanıyor.
Umut Vakfı’nın verilerine göre, ülkede yaklaşık 40 milyon silah var; bunların yalnızca 4 milyonu ruhsatlı, kalanı ise kayıt dışı. Vakfın yılın başından bu yana tuttuğu çeteleye göre, 2414 silahlı olay yaşandı. Bu olaylarda 1578 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 225 kişi yaralandı. Saldırıların 432’sinde kesici alet, 1982’sinde ise ateşli silahlar kullanıldı.
Kadın örgütlerinin raporlara göre ise bu silahlar kadınlara ve çocuklara da yöneltildi. Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu’nun 2025’in ilk 8 ayına ilişkin hazırladığı kadın cinayetleri raporuna göre 263 kadın erkekler tarafından hayattan koparıldı. 263 kadının 184’ü silahla öldürüldü. Son bir haftada yaşanan olaylardan bazıları şunlar:
22.09.25: Ankara’da 14 yaşındaki Hiranur Şimşek’i, ‘gürültü yaptığı’ iddiasıyla pompalı tüfekle vuran 61 yaşındaki Hasan P., tutuklandı. Ağır yaralanan Şimşek ise yoğun bakımda tedaviye alındı.
25.09.25: Van’ın Gürpınar ilçesinde aralarındaki husumeti sona erdirmek için gittikleri evde silahlı saldırıya uğrayan anne ile 2 oğlu hayatını kaybetti.
26.09.2025: Yalova Adliyesi’nde karşılaşan husumetliler arasında çıkan tartışma, dışarıda kavgaya dönüştü. Adliye önündeki silahlı olayda 1 kişi öldü, 1 kişi de yaralandı.
***
DÜNYADA 1 MİLYAR SİLAH VAR
Dünyanın pek çok noktasından paylaşılan raporlar silahlanmanın her geçen gün artığını gösteriyor.
Küresel ölçekte dolaşımda 1 milyardan fazla ateşli silah bulunuyor; bunların %85’i özel mülkiyette, %13’ü askeri cephaneliklerde ve yalnızca %2’si kolluk güçlerinde bulunuyor. Silahlanmayla birlikte cinayetler de doğru orantılı artıyor.
Dünyadan son veriler şöyle:
ABD
Pew Araştırma Merkezi’nin verilere göre, yetişkinlerin yaklaşık %32’si silah sahibi. 2023’te 16,7 milyon silah satışı gerçekleşti ve 46 bin 728 kişi silahla hayatını kaybetti. ‘Silahlar ve kadına yönelik şiddet 2024 yılı’ raporuna göre her ay ortalama 70’ten fazla kadın partneri tarafından silahla öldürüldü.
BREZİLYA
2023 yılı itibarıyla Brezilya, dünya genelinde, toplam 49 bin 436 silah kaynaklı ölümle en yüksek seviyede. Suç izleme örgütü Brezilya Kamu Güvenliği Forumu’nun verilerine göre, silahlı cinayetlerin oranı %77. Bu, dünya ortalamasının iki katı. Sou da Paz Enstitüsü’nün araştırmasına göre en az 2 bin 200 kadın vurularak öldürüldü. Bu veri ise ülkedeki tüm kadın cinayetlerinin yarısı.
BİRLEŞİK KRALLIK
Ulusal Ateşli Silahlar Lisanslama Yönetim Sistemi’nin verilerine göre, son iki yılda İngiltere ve Galler’de 510 bin 717 kişi silah ruhsatına sahip. İngiltere Silah Kontrol Ağı’nın (GCN) 2019-2024 yılları arasında paylaştığı verilere göre ise tüm silahlı cinayetlerin %22’sini kadınlar oluşturdu.
GÜNEY AFRİKA
2023 yılı itibarıyla ülkede yaklaşık 55,4 milyon silah bulunuyor ve bu, kişi başına 10 silah düştüğü anlamına geliyor. Ülkenin son suç istatistikleri ise geçen sene her gün 15 kadının ateşli silahla hayattan koparıldığını gösteriyor. Aynı rapora göre, geçen sene bir önceki yıla oranla silah ruhsatı başvurularında %58’lik bir artış oldu.
AFGANİSTAN
Taliban’ın iktidara geldiği 2021 yılı itibarıyla yaklaşık 34,2 milyon silah bulunuyor. Kişi başına 12 silah düşüyor. Bu silah kullanımına karşı 2021 yılından itibaren sadece 300 kadının silahla öldürüldüğü bilgisi paylaşıldı.
